Tháp nhu cầu Maslow là gì?
Tháp nhu cầu Maslow là một trong những lý thuyết về động lực nổi tiếng nhất. Lý thuyết của Maslow chỉ ra rằng hành động của chúng ta được thúc đẩy bởi các nhu cầu về sinh lý và tâm lý khác nhau phát triển từ cơ bản đến phức tạp.
Thuyết tháp nhu cầu của Maslow
Abraham Maslow lần đầu tiên giới thiệu khái niệm này trong bài báo năm 1943 của ông, có tựa đề “Lý thuyết về Động lực của Con người”, và một lần nữa trong cuốn sách tiếp theo của ông, “Động lực và Tính cách”. Hệ thống phân cấp này cho thấy rằng mọi người được thúc đẩy để đáp ứng các nhu cầu cơ bản trước khi chuyển sang các nhu cầu khác, cao cấp hơn.
Trong khi một số trường phái tư tưởng thời bấy giờ – chẳng hạn như phân tâm học và chủ nghĩa hành vi – tập trung thảo luận về các hành vi có vấn đề, thì Maslow quan tâm nhiều hơn đến việc tìm hiểu điều gì khiến mọi người hạnh phúc và họ có xu hướng làm gì để đạt được điều đó.
Là một người theo chủ nghĩa tâm lý học nhân văn, Abraham Maslow tin rằng con người bẩm sinh có mong muốn tự hiện thực hóa bản thân, nghĩa là họ có thể trở thành những gì họ muốn. Để đạt được mục tiêu cuối cùng của mình, Maslow tin rằng một số nhu cầu phải được đáp ứng trước: nhu cầu về thực phẩm, sự an toàn, tình yêu và lòng tự trọng.
5 cấp độ của tháp nhu cầu Maslow
Maslow tin rằng hệ thống phân cấp nhu cầu (dựa trên lý thuyết của ông) tương tự như bản năng và đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành hành vi. Có năm cấp độ riêng biệt tạo nên hệ thống phân cấp của Maslow, bắt đầu với cấp độ thấp nhất liên quan đến nhu cầu sinh lý.
1. Nhu cầu sinh lý (Physiological Needs)
Các nhu cầu sinh lý bao gồm những nhu cầu thiết yếu để tồn tại. Một số ví dụ về nhu cầu sinh lý bao gồm:
- Đồ ăn
- Nước uống
- Hít thở
- Cân bằng nội môi (Homeostasis)
Ngoài những yêu cầu cơ bản như dinh dưỡng, không khí và nhiệt độ, nhu cầu sinh lý còn bao gồm chỗ ở và quần áo. Maslow cũng bao gồm sinh sản hữu tính trong cấp độ phân cấp này, vì nó cần thiết cho sự tồn tại và nhân giống của các loài.
2. Nhu cầu an ninh và an toàn (Security and Safety Needs)
Cấp độ thứ hai trong hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow chứa đựng những mong muốn phức tạp hơn. Trong cấp độ này, nhu cầu về an ninh và an toàn trở nên tối quan trọng.
Mọi người tìm kiếm sự kiểm soát và an toàn trong cuộc sống của họ. Một số nhu cầu cơ bản về an toàn cơ bản bao gồm:
- An ninh tài chính
- Sức khỏe
- An toàn phòng chống tai nạn và chấn thương
Tìm việc làm, mua bảo hiểm y tế, đóng góp tiền vào tài khoản tiết kiệm và chuyển đến một cộng đồng an toàn hơn là tất cả các ví dụ về hành động được thúc đẩy bởi mối quan tâm đến nhu cầu tìm kiếm sự an ninh và an toàn.
Những gì Maslow gọi là “nhu cầu sinh lý” và “nhu cầu an ninh và an toàn” được nhóm lại với nhau thành “nhu cầu cơ bản” trong hệ thống phân cấp nhu cầu của ông.
3. Nhu cầu xã hội (Social Needs)
Nhu cầu xã hội trong hệ thống phân cấp của Maslow bao gồm tình yêu, sự chấp thuận và thuộc về. Ở cấp độ này, nhu cầu về các mối quan hệ tình cảm thúc đẩy hành vi của con người. Một số điều đáp ứng nhu cầu này bao gồm:
- Tình bạn
- Tình yêu
- Quan hệ gia đinh
- Nhóm xã hội
- Các nhóm công cộng
- Nhà thờ và các tổ chức tôn giáo
Để đảm bảo tránh được sự cô đơn, trầm cảm và lo lắng, điều quan trọng đối với tất cả các cá nhân là cảm thấy được người khác yêu thương và mong muốn. Các mối quan hệ cá nhân với bạn bè, gia đình và người yêu có tác động lớn đến hạnh phúc của một người, cũng như việc tham gia vào các nhóm—bao gồm các nhóm tôn giáo, đội thể thao, câu lạc bộ sách và các hoạt động nhóm khác.
4. Nhu cầu được tôn trọng (Esteem Needs)
Cấp độ thứ tư trong tháp nhu cầu của Maslow bao gồm nhu cầu được tôn trọng và tự trọng. Với điều kiện các nhu cầu ở ba cấp độ đầu tiên của hệ thống phân cấp được thỏa mãn, nhu cầu được tôn trọng bắt đầu đóng một vai trò ngày càng quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi.
Điều quan trọng là nhu cầu được công nhận và đánh giá cao trở nên quan trọng hơn bao giờ hết khi bạn đạt đến cấp độ này. Các cá nhân có mong muốn mạnh mẽ để hoàn thành công việc, sau đó được hầu hết mọi người công nhận nỗ lực của họ. Ngoài ý nghĩa của nhu cầu cảm thấy mãn nguyện và được nhiều người biết đến, mong muốn đạt được sự tôn trọng còn chứa đựng những thứ như lòng tự trọng và giá trị bản thân.
Mọi người cần phải cảm thấy rằng họ đang đóng góp cho cộng đồng và cảm thấy được người khác đánh giá cao để cảm thấy hài lòng về bản thân. Tham gia vào các hoạt động nghề nghiệp, học thuật, thể thao hoặc đội nhóm, và trong các lĩnh vực yêu thích là những cách hoàn hảo để nuôi dưỡng lòng tự trọng của một người.
Những người có thể đáp ứng nhu cầu về lòng tự trọng bằng cách nhận được đánh giá tích cực và sự tôn trọng của người khác có xu hướng cảm thấy tự tin vào khả năng của chính họ. Ngược lại, những người thiếu lòng tự trọng và sự tôn trọng của người khác có thể nảy sinh cảm giác nghi ngờ bản thân.
Cùng với nhau, “nhu cầu xã hội” và “nhu cầu được tôn trọng” nhóm vào với nhau tạo thành cái được gọi là “nhu cầu tâm lý” của hệ thống phân cấp.
5. Nhu cầu tự hiện thực hóa bản thân (Self-Actualization Needs)
Đứng đầu trong hệ thống tháp nhu cầu Maslow là nhu cầu tự hiện thực hóa. Những cá nhân tự hiện thực hóa bản thân là những người tự nhận thức, quan tâm đến sự phát triển cá nhân, ít quan tâm đến ý kiến của người khác và quan tâm nhiều hơn đến việc phát huy hết tiềm năng của họ.
“Một người đàn ông có thể trở thành người như thế nào thì anh ta phải trở thành như vậy,” Maslow giải thích, đề cập đến nhu cầu mà con người phải đạt được với tư cách là con người.
Maslow nói về sự tự hoàn thiện bản thân: “Có thể mô tả một cách lỏng lẻo là việc sử dụng và khai thác hết tài năng, khả năng, tiềm năng, v.v. Những người như vậy dường như đang hoàn thiện bản thân và làm tốt nhất những gì họ có thể làm. Họ là những người đã phát triển hoặc đang phát triển đến tầm vóc đầy đủ mà họ có khả năng.”
Tiến bộ trên Kim tự tháp nhu cầu
Tháp nhu cầu của Maslow thường được biểu diễn dưới dạng kim tự tháp. Các mức thấp nhất của kim tự tháp được tạo thành từ các nhu cầu cơ bản, trong khi các nhu cầu phức tạp nhất nằm ở trên cùng.
Khi các nhu cầu ở cấp độ thấp hơn đã được đáp ứng, người đó có thể chuyển sang cấp độ nhu cầu tiếp theo. Khi các cá nhân càng leo lên kim tự tháp, nhu cầu về các vấn đề tâm lý và xã hội trở nên quan trọng hơn.
Đứng đầu trong tháp nhu cầu của Maslow, lòng tự trọng và nhu cầu tự hiện thực hóa dẫn đầu. Giống như Carl Rogers, Maslow nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển bản thân, đó là một hành trình phát triển và thay đổi để nhận ra tiềm năng lâu dài.
Các loại nhu cầu khác nhau
Tháp nhu cầu của Maslow có thể được chia thành hai loại nhu cầu: nhu cầu thiếu hụt và nhu cầu phát triển.
- Nhu cầu thiếu hụt: Nhu cầu sinh lý, an ninh, xã hội và được tôn trọng là những nhu cầu thiếu hụt phát sinh do thiếu thốn. Việc thỏa mãn những nhu cầu cấp thấp này là rất quan trọng để tránh những cảm giác hoặc hậu quả khó chịu.
- Nhu cầu phát triển: Maslow gọi là nhu cầu ở đỉnh của kim tự tháp nhu cầu phát triển. Những nhu cầu này không bắt nguồn từ việc thiếu một cái gì đó, mà là từ mong muốn phát triển như một người.
Mặc dù hệ thống phân cấp của Maslow thường được hiểu là một trật tự hơi cứng nhắc, nhưng ông nhấn mạnh rằng các mối quan hệ kết nối từng cấp độ không phải lúc nào cũng cần tuân theo tiến trình này.
Ví dụ, đối với một số cá nhân, nhu cầu về lòng tự trọng quan trọng hơn nhu cầu về tình yêu. Đối với những cá nhân khác, nhu cầu thỏa mãn sáng tạo có thể thay thế ngay cả những nhu cầu cơ bản nhất.
Phê bình về thuyết Maslow
Lý thuyết của Maslow đang trở nên khá có ảnh hưởng trong nhiều lĩnh vực. Nó thậm chí có thể hữu ích trong các lĩnh vực giáo dục và kinh doanh. Nhưng có những lời chỉ trích liên quan đến lý thuyết Maslow. Đứng đầu trong số những ý kiến phản đối đã tồn tại từ lâu là:
- Nhu cầu không tuân theo hệ thống phân cấp: Mặc dù một số nghiên cứu đã chỉ ra sự ủng hộ đối với các lý thuyết của Maslow, nhưng hầu hết các nghiên cứu đều không thể chứng minh ý tưởng về hệ thống phân cấp nhu cầu. Wahba và Bridwell (các nhà nghiên cứu từ Đại học Baruch) đã báo cáo rằng có rất ít bằng chứng cho việc Maslow xếp hạng những nhu cầu này và càng ít bằng chứng cho thấy những nhu cầu này được sắp xếp theo thứ tự.
- Lý thuyết này rất khó kiểm tra: Các nhà phê bình khác về lý thuyết của Maslow lưu ý rằng định nghĩa của ông về tự hiện thực hóa rất khó kiểm tra một cách khoa học. Nghiên cứu của ông về sự tự hoàn thiện bản thân cũng dựa trên một mẫu cá nhân rất hạn chế, bao gồm cả những người ông biết cũng như tiểu sử của những cá nhân nổi tiếng mà Maslow tin là đã tự hoàn thiện bản thân.
Một số bài phê bình gần đây cho rằng Maslow được truyền cảm hứng từ các hệ thống niềm tin của quốc gia Blackfoot, nhưng đã bỏ qua việc thừa nhận điều này. Maslow đã nghiên cứu về bộ lạc Northern Blackfoot với tư cách là một nhà nhân chủng học. Tuy nhiên, cơ sở nền tảng này đã biến mất theo thời gian, khiến anh ta sử dụng sai các khái niệm ban đầu mà anh ta có để đánh giá.
Tác động của tháp Maslow
Dù sao đi nữa, tháp nhu cầu của Maslow thể hiện một bước ngoặt trong tâm lý học. Thay vì tập trung vào hành vi và sự phát triển khác thường, tâm lý học nhân văn của Maslow chủ yếu tập trung vào sự phát triển của những cá nhân khỏe mạnh.
Đã có tương đối ít nghiên cứu ủng hộ lý thuyết của Maslow, nhưng hệ thống phân cấp nhu cầu thì nổi tiếng và phổ biến cả trong và ngoài tâm lý học. Và trong một nghiên cứu được công bố vào năm 2011, các nhà nghiên cứu từ Đại học Illinois đã bắt đầu thử nghiệm hệ thống phân cấp này.
Điều họ phát hiện ra là, trong khi sự thỏa mãn các nhu cầu có mối tương quan chặt chẽ với hạnh phúc, mọi người từ các nền văn hóa trên khắp thế giới cho biết rằng nhu cầu xã hội hóa và tự khẳng định bản thân cũng quan trọng không kém ngay cả khi nhiều nhu cầu đơn giản không được đáp ứng.
Những phát hiện này ủng hộ kết luận rằng mặc dù có thể đưa ra những động lực mạnh mẽ thúc đẩy hành động của con người, nhưng chúng không nhất thiết phải ở dạng thứ bậc do Maslow đề xuất.
Hệ thống phân cấp nhu cầu mở rộng
Năm 1970, Maslow đã xây dựng dựa trên hệ thống phân cấp ban đầu của mình để bao gồm ba nhu cầu bổ sung trên đỉnh kim tự tháp của mình, tổng cộng là tám nhu cầu:
- Nhu cầu nhận thức (Cognitive). Điều này tập trung vào kiến thức. Mọi người thường muốn tìm hiểu và biết những điều về thế giới của họ và vị trí của họ trong đó.
- Nhu cầu thẩm mỹ (Aesthetic). Điều này đề cập đến sự đánh giá cao về vẻ đẹp và hình thức. Mọi người có thể đáp ứng nhu cầu này thông qua việc thưởng thức hoặc sáng tạo âm nhạc, nghệ thuật, văn học và các cách thể hiện sáng tạo khác.
- Nhu cầu về tự tôn bản ngã (Self-transcendence). Maslow tin rằng con người được thúc đẩy nhìn xa hơn bản thân vật chất để tìm kiếm ý nghĩa. Giúp đỡ người khác, thực hành tâm linh và kết nối với thiên nhiên là một số cách chúng ta có thể đáp ứng nhu cầu này.
Kết luận
Tóm lại, Tháp nhu cầu của Maslow là một trong những lý thuyết tâm lý có ảnh hưởng nhất trong việc tìm hiểu động cơ của con người. Nó cung cấp một khuôn khổ để hiểu cách mọi người cố gắng đáp ứng các mức độ nhu cầu khác nhau và cách những nhu cầu đó có thể được đáp ứng thông qua các phương pháp khác nhau.
Lý thuyết này được áp dụng cho nhiều lĩnh vực như tâm lý học, giáo dục và thậm chí cả thực tiễn kinh doanh. Kết quả là, Tháp nhu cầu của Maslow tiếp tục là một công cụ phù hợp và hữu ích để hiểu được sự phức tạp trong động cơ của con người.
Nguồn:
https://www.verywellmind.com/what-is-maslows-hierarchy-of-needs-4136760
Đọc thêm:
https://tamlyhoc101.com/roi-loan-hanh-vi-la-gi-20230127
https://tamlyhoc101.com/roi-loan-tam-trang-o-tre-childhood-mood-disorder-la-gi-20230114
