Rối loạn tic thoáng qua là gì?
Rối loạn tic thoáng qua, nay được gọi là rối loạn tic tạm thời, là một tình trạng liên quan đến hành vi tic thể chất và lời nói. Sổ tay Thống kê và Chẩn đoán, ấn bản lần thứ 5 (DSM-5) đã đổi tên chứng rối loạn này vào năm 2013. Một hành vi tic là một cử động hoặc âm thanh đột ngột, không thể kiểm soát được, khác biệt so với cử chỉ bình thường của một người. Ví dụ, một người bị tic có thể chớp mắt nhanh và liên tục, ngay cả khi không có gì làm họ khó chịu.
Mỗi người trải nghiệm hành vi tic theo cách khác nhau. Họ có thể gặp phải các cử động hoặc phát ra âm thanh không kiểm soát được. Tic phổ biến ở trẻ em và có thể kéo dài dưới một năm. Một đứa trẻ bị rối loạn tic thoáng qua có những hành vi tic về thể chất hoặc giọng nói nhận thấy được. Học viện Tâm thần Trẻ em và Vị thành niên Hoa Kỳ tuyên bố rằng chứng tic ảnh hưởng đến 10% trẻ em trong những năm đầu đi học.
Rối loạn tic đáng chú ý nhất là hội chứng Tourette, trong đó cả hành vi tic về thể chất và lời nói đều xảy ra trên cùng một cá nhân, và thường là cùng một lúc. Rối loạn tic thoáng qua cũng liên quan đến cả hai loại hành vi tic, nhưng chúng thường xảy ra riêng lẻ.
Điều gì gây ra rối loạn tic thoáng qua?
Vẫn chưa rõ nguyên nhân nào gây ra rối loạn tic thoáng qua. Giống như hội chứng Tourette và các rối loạn tic khác, sự kết hợp của nhiều yếu tố tác động đến nó.
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng rối loạn tic có thể do di truyền. Một đột biến di truyền có thể gây ra hội chứng Tourette trong một số trường hợp hiếm hoi.
Những bất thường trong não cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến rối loạn tic. Những bất thường như vậy cũng là nguyên nhân của các tình trạng tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
Một số nghiên cứu cho thấy rằng rối loạn tic thoáng qua có thể liên quan đến các chất dẫn truyền thần kinh. Chất dẫn truyền thần kinh là các chất hóa học trong não truyền tín hiệu thần kinh đến các tế bào của bạn. Tuy nhiên, không có nghiên cứu nào cung cấp bằng chứng đầy đủ về vai trò của chất dẫn truyền thần kinh. Thuốc điều trị rối loạn tic thoáng qua làm thay đổi mức độ dẫn truyền thần kinh.
Các triệu chứng của rối loạn tic thoáng qua là gì?
Rối loạn tic bao gồm hội chứng Tourette, rối loạn tic vận động hoặc giọng nói mãn tính và rối loạn tic thoáng qua. Bác sĩ có thể chẩn đoán rối loạn tic của bạn là không đặc hiệu nếu các triệu chứng của bạn không chính xác thuộc một trong những loại đó.
Tic thường bị nhầm lẫn với hành vi lo lắng. Chúng tăng mạnh trong thời gian căng thẳng và không xảy ra trong khi ngủ. Hành vi tic xảy ra lặp đi lặp lại, nhưng chúng thường không có nhịp điệu.
Những người bị chứng tic có thể nhướng mày, nhún vai, phồng mũi hoặc ghì chặt tay lại một cách không kiểm soát được. Đây là những hành vi tic thể chất. Đôi khi, hành vi tic có thể khiến bạn liên tục hắng giọng, tặc lưỡi hoặc tạo ra một số tiếng ồn nhất định, chẳng hạn như càu nhàu hoặc rên rỉ.
Rối loạn tic thoáng qua được chẩn đoán như thế nào?
Không có xét nghiệm rõ ràng nào để chẩn đoán rối loạn tic thoáng qua và các rối loạn tic khác. Chúng rất khó chẩn đoán, vì tic đôi khi đi cùng với các bệnh lý khác. Ví dụ, dị ứng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng khịt mũi hoặc chun mũi lặp đi lặp lại.
Nếu bạn có các hành vi tic, bác sĩ sẽ bắt đầu đánh giá sức khỏe của bạn bằng cách thực hiện một bài kiểm tra thể chất (đặc biệt là kiểm tra thần kinh) và hoàn thành thông tin bệnh sử. Điều này sẽ giúp loại bỏ một tình trạng sức khỏe tiềm ẩn như là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn.
Bác sĩ của bạn có thể cần yêu cầu các xét nghiệm khác, chẳng hạn như chụp CT não và xét nghiệm máu, để xác định xem tic có phải là triệu chứng của một bệnh nào đó nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như bệnh Huntington.
Bạn phải đáp ứng tất cả các điều kiện sau để được chẩn đoán rối loạn tic thoáng qua:
- Bạn phải có một hoặc nhiều hành vi tic vận động (chẳng hạn như chớp mắt hoặc nhún vai) hoặc tic giọng nói (chẳng hạn như ậm ừ, hắng giọng hoặc hét lên một từ hay cụm từ).
- Các hành vi tic phải diễn ra trong ít hơn 12 tháng liên tiếp.
- Hành vi tic phải bắt đầu trước 18 tuổi.
- Các triệu chứng không được là hệ quả của việc thuốc hoặc chất ma túy, hoặc của một tình trạng y tế khác, chẳng hạn như bệnh Huntington hoặc viêm não sau vi rút.
- Bạn không được mắc hội chứng Tourette hoặc bất kỳ rối loạn tic vận động hoặc phát âm mãn tính nào khác.
Điều trị rối loạn tic thoáng qua như thế nào?
Rối loạn tic thoáng qua ở trẻ em thường tự khỏi mà không cần điều trị. Điều quan trọng là các thành viên trong gia đình và giáo viên đừng tạo ra sự chú ý đến các hành vi tic. Điều này có thể khiến trẻ để ý đến bản thân nhiều hơn và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của chúng.
Sự kết hợp giữa liệu pháp và việc dùng thuốc có thể hữu ích trong những trường hợp mà các hành vi tic gây ảnh hưởng đến công việc hoặc việc học. Bởi vì căng thẳng có thể làm cho hành vi tic tồi tệ hơn hoặc thường xuyên hơn, các kỹ thuật để kiểm soát và quản lý căng thẳng là rất quan trọng.
Liệu pháp nhận thức hành vi cũng là một cách hữu ích để điều trị rối loạn tic. Trong những phiên điều trị này, người bệnh sẽ học cách tránh các hành động tự hủy hoại bản thân bằng cách kiểm soát cảm xúc, hành vi và suy nghĩ của họ.
Thuốc không thể chữa khỏi hoàn toàn rối loạn tic nhưng có thể làm giảm các triệu chứng đối với một số người. Bác sĩ có thể kê đơn một loại thuốc làm giảm dopamine trong não, chẳng hạn như haloperidol (Haldol) hoặc pimozide (Orap). Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh có thể ảnh hưởng đến hành vi tic.
Bác sĩ cũng có thể điều trị chứng rối loạn tic của bạn bằng thuốc chống trầm cảm. Những loại thuốc này giúp điều trị các triệu chứng lo âu, buồn bã hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế và có thể giúp điều trị các biến chứng của rối loạn tic thoáng qua.
Viễn cảnh trong dài hạn sẽ ra sao?
Đôi khi, sống chung với chứng rối loạn tic thoáng qua có thể khiến bạn bực bội. Tuy nhiên, tình trạng này có thể kiểm soát được nếu điều trị thích hợp. Cố gắng giữ sự căng thẳng của bạn ở mức hợp lý để giúp làm giảm các triệu chứng. Liệu pháp và thuốc có thể giúp giảm các triệu chứng trong một số trường hợp.
Cha mẹ của trẻ bị rối loạn tic thoáng qua đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tinh thần và giúp đảm bảo rằng việc học của con họ không bị ảnh hưởng.
Thông thường, tic sẽ biến mất sau vài tháng. Nghiên cứu dường như chỉ ra trong rằng những đứa trẻ đang bị tic (mà hơn một năm trước chưa mắc rối loạn này) có triển vọng rất hứa hẹn. Tuy nhiên, những đứa trẻ này chỉ có khoảng 1/3 cơ hội sống mà hoàn toàn không gặp phải tic trong vòng 5 đến 10 năm tới.
Cha mẹ nên theo dõi sự thay đổi các triệu chứng, bất kể là gì. Trong một số trường hợp, rối loạn tic thoáng qua có thể phát triển thành một tình trạng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như hội chứng Tourette.
(Nguồn: Healthline)
