Với phần hai của Mindhunter sắp tới, chúng ta đã có những kẻ rối loạn tính cách trong bộ não. Trong khi bộ phim truyền hình của Netflix tập trung vào tâm lý tội phạm và hồ sơ cụ thể liên quan đến những kẻ giết người hàng loạt, không phải mọi bệnh nhân rối loạn tính cách đều là tội phạm. John E. Douglas, đặc vụ đã nghỉ hưu, trưởng đơn vị của Cục Liên bang Hoa Kỳ, và là tác giả của Mindhunter, cuốn sách chương trình đang dựa vào cho biết: “Đừng nhầm lẫn một người rối loạn tính cách với một người rối loạn tâm thần”.
Chúng ta biết rằng hành vi bạo lực không thể xác định một người bị rối loạn tính cách. Nhiều người bị rối loạn tính cách vẫn có cuộc sống hoàn toàn bình thường. Nhưng làm thế nào để bạn biết một ai đó có khuynh hướng rối loạn tính cách? Các chuyên gia tại nền tảng và ứng dụng Blinkist đã xem xét điều gì gây ấn tượng nhất với độc giả khi họ đọc về người rối loạn nhân cách để tìm ra những dấu hiệu đặc trưng.
Họ yêu bản thân quá mức (ái kỷ).
Ái kỷ là một trong những khía cạnh quan trọng của chứng rối loạn tính cách, và mặc dù không phải tất cả những người ái kỷ đều rối loạn tính cách, nhưng tất cả những người rối loạn tính cách đều là những người ái kỷ. Tác giả Joe Navarro giải thích trong cuốn sách Những Tính Cách Nguy Hiểm: “Những người ái kỷ thường tin rằng họ đứng trên luật pháp, không tuân theo các quy tắc của xã hội và họ sẽ nói dối, gian lận hoặc thậm chí giết người nếu điều đó có lợi ích tốt nhất cho họ.
Trong khi người ái kỷ có thể coi thường luật pháp do thiếu ý thức, thì kẻ rối loạn tính cách sẽ làm như vậy có mục đích và làm những gì họ muốn với mục đích chủ động. Nếu bạn nhận thấy ai làm điều gì đó sai trái và cảm thấy xấu hổ sau đó, họ là người ái kỷ . Nếu họ không cảm thấy xấu hổ hoặc hối hận, nhiều khả năng họ là một kẻ rối loạn tính cách.
Họ cư xử không thể đoán trước được.
Những cá nhân không ổn định về mặt cảm xúc rất khó đoán. Họ giống như một chiếc tàu lượn siêu tốc đầy cảm xúc: họ có thể đang lao lên cao một cách thích thú trong một phút, sau đó lao xuống và cảm thấy mình trở thành nạn nhân trong lần tiếp theo.
Họ là những chuyên gia ‘đọc’ mọi người.
Người rối loạn tính cách không trải qua cảm xúc giống như những người khác, nhưng họ có thể hiểu được các phản ứng cảm xúc một cách trí tuệ và sử dụng chúng cho lợi ích của riêng mình. ‘Tình bạn’ của người rối loạn tính cách luôn có mục đích – họ phải đem lại cho kẻ rối loạn nhân cách điều gì đó, và một khi mục đích này được xác định, kẻ rối loạn tính cách sẽ thao túng người đó để đạt được thứ mình muốn.
Robert D. Hare giải thích trên tạp chí Snakes in Suits: “Người rối loạn tính cách sẽ đánh giá mức độ hữu dụng của nạn nhân, ví dụ như khả năng nạn nhân có thể cung cấp cho họ tiền bạc, quyền lực, tình dục, danh tiếng, sự công nhận, v.v.”. “Đồng thời, người rối loạn nhân cách cũng sẽ đánh giá điểm yếu của nạn nhân. Không bị phân tâm bởi cảm xúc hoặc ức chế xã hội, những người rối loạn nhân cách là những chuyên gia đọc hiểu con người và có thể dễ dàng xác định nhu cầu, sở thích, tổn thương tâm lý và các “nút cảm xúc”. “
Họ lôi cuốn (và mê hoặc).
Những kẻ rối loạn tính cách quyến rũ vô cùng. Họ có thể hấp dẫn và dễ mến, câu chuyện của họ luôn thú vị và đáng tin, sau khi nói chuyện với họ, bạn thường sẽ cảm thấy vui vẻ và tích cực. Dấu hiệu duy nhất cho thấy điều gì đó có thể không ổn là nếu bạn nhận thấy rằng câu chuyện của họ không hoàn toàn giống nhau. “Người rối loạn tính cách moi những gì mình muốn từ nạn nhân. Họ làm điều này bằng cách thay đổi tính cách thành một nhân vật hoàn toàn hư cấu: bất kỳ ai cần thiết để thao túng nạn nhân, “Hare nói.
Rối loạn tính cách là những kẻ nói dối bệnh lý và có thể nhanh chóng bịa ra bất cứ câu chuyện nào mà họ cho rằng sẽ củng cố mối quan hệ với nạn nhân. Họ cực kỳ thành thạo trong việc quản lý tạo ấn tượng với người khác và có thể thay đổi tính cách bề ngoài để phù hợp với mọi tình huống: nạn nhân hay lo lắng thấy họ dịu dàng và nạn nhân buồn chán thấy họ vui vẻ. Một con tắc kè hoa thay đổi màu sắc của nó để bẫy một con ruồi có vẻ là một so sánh thích hợp.
Họ là những người chấp nhận rủi ro.
Không phải tất cả những người rối loạn tính cách đều là tội phạm bạo lực, và nếu có thì nguyên nhân chính khiến họ phạm tội ngay từ đầu là do thiếu nhận thức về rủi ro hoặc hậu quả. Đối với người bình thường, họ thường tránh bất cứ điều gì có thể gây đau đớn, khó chịu hoặc hậu quả tiêu cực . Đối với một kẻ rối loạn tính cách, bất cứ điều gì họ muốn làm, họ sẽ làm, không quan trọng nỗi đau thể xác hay tinh thần đối với bản thân hoặc người khác.
Như Kevin Dutton đã nói trong cuốn sách Trí Tuệ của Những Người Rối Loạn Tính Cách: “Những người rối loạn nhân cách hiếm khi do dự, chẳng hạn như chấp nhận rủi ro: nếu họ muốn làm điều gì đó, họ chỉ đơn giản là làm mà không sợ thất bại. Điều này cuối cùng có thể bị ngồi tù – hoặc đạt tới các vị trí quyền lực về tài chính và chính trị. “
Họ khó có thể chịu được sự buồn chán.
Blinkist nói: “[Những người rối loạn tính cách] có xu hướng hành động ngay lập tức thay vì chỉ ngồi một chỗ để suy nghĩ. “Đó là bởi vì họ có sức chịu đựng thấp với sự buồn chán, thêm vào đó, họ luôn cần phải giữ cho bản thân bận rộn. Mọi hoạt động đều tốt cho họ.”
Họ rất lôi cuốn.
Bề ngoài, những kẻ rối loạn tính cách thường cực kỳ hấp dẫn: họ thường rất quyến rũ, diễn thuyết giỏi và làm người khác vui – tất cả đều làm xao nhãng những gì đang diễn ra bên trong họ. Mặc dù không phải tất cả những người rối loạn tính cách đều là ‘xấu xa’, nhưng họ rất giỏi trong việc che giấu sự thật rằng họ không nghĩ hoặc không cảm thấy như những người xung quanh. Có thể cực kỳ khó khăn để ‘phát hiện’ một kẻ rối loạn tính cách trong cuộc sống của bạn, vì phần lớn họ học cách hòa nhập và hành động giống như những người khác.
Lưu ý: Tất cả những dấu hiệu trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, không nên được dùng như bảng đánh giá hay chẩn đoán liệu một ai đó có mắc rối loạn hay không. Việc tự chẩn đoán có thể trực tiếp gây ảnh hưởng tiêu cực tới bản thân và các mối quan hệ. Chỉ chuyên gia tâm lý lâm sàng và bác sĩ tâm thần mới có thể đưa ra các chẩn đoán chính xác.
(Nguồn: Men’s Health)
